Có thể nói tuổi tác đã trở thành một yếu tố trung tâm trong xã hội Hàn Quốc. Vậy tại sao người Hàn lúc nào cũng hỏi nhau về tuổi tác, địa vị, kinh nghiệm nghề nghiệp,… ngay trong lần đầu tiên gặp nhau nhỉ? Trong khi những câu hỏi này được xem như một vấn đề nhạy cảm ở một số quốc gia quốc gia theo chủ nghĩa cá nhân như Phương Tây. Liệu đây có phải là đặc trưng của một nét văn hoá nào đó không? Để giải đáp câu hỏi trên, hãy cùng Hana Space tìm hiểu bài viết này nhé!
I. Văn hoá Kkondae là gì?
Văn hoá Kkondae là một khía cạnh quan trọng của văn hóa Hàn Quốc. Từ “Kkondae” là tên gọi tiếng lóng dành cho thế hệ “lão làng” có tuổi tại Hàn Quốc, là những người có vị trí quan trọng trong công ty hoặc xã hội. Theo đó, những người lớn tuổi hơn thường có tính cách cố chấp, quá đỗi nghiêm khắc, họ luôn lấy tuổi tác và kinh nghiệm làm việc của mình để kiểm soát, bắt nạt những người trẻ tuổi, buộc họ phải nhún nhường trước mình.
“Kkondae” gần như được sử dụng với ý nghĩa tiêu cực. Nó ám chỉ phần lớn đàn ông ỷ thế mình là “ma cũ” tại nơi làm việc. Họ cho phép bản thân có quyền ra lệnh, quyền gạt bay mọi ý kiến và đòi hỏi sự phục tùng tuyệt đối của các “ma mới”. Văn hóa “Kkondae” thường được nhìn thấy rõ nhất ở những quản lý cấp trung hoặc cấp cao. “나 때는 말이야” (Cái thời của tôi ấy mà…) có lẽ là câu nói đặc trưng nhất để nhận diện các “Kkondae”.
Hiện nay, văn hoá Kkondae trở nên phổ biến không chỉ ở nơi làm việc mà còn xuất hiện trong khuôn viên trường học. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hiện tượng này trong phim ảnh, phóng sự về văn hóa – đất nước – con người Hàn Quốc. Nếu như trước đây Kkondae đồng nghĩa với những tiền bối lớn tuổi thì hiện nay các đối tượng này đang ngày càng trẻ hóa khi nhiều người chỉ mới ngoài 20 – 30 tuổi.
II. Sự ảnh hưởng rộng khắp của văn hoá Kkondae
1. Môi trường công sở
Văn hóa “Kkondae” mang lại một khoảng cách thế hệ lớn tại nơi làm việc, đặc biệt ở chốn công sở. Văn hóa Kkondae tại nơi công sở được quyết định dựa trên số năm làm việc. Có một sự phân cấp rất rõ ràng trong công ty về cách xưng hô, chức vụ, sự phân công vị trí làm việc.
Về cách xưng hô
Người Hàn thường chỉ gọi chức danh (Giám đốc (사장님), Trưởng phòng (부장님)…) hay gọi tên kèm theo chức vụ (Thư ký Kim (김 비서), Trưởng nhóm Park (박 팀장)…). Cách gọi tên này cho thấy sự không gần gũi và sự phân chia thứ bậc rất rạch ròi trong công việc.
Về chức vụ
Người nào có chức vụ cao hơn thì người đó có quyền lực cao hơn. Điều này sẽ quyết định việc báo cáo cho ai và trách nhiệm như thế nào. Hơn nữa, thái độ của cấp dưới đối với cấp trên phải có sự dè chừng, nhún nhường. Thậm chí việc hào phóng mời cấp trên đi ăn là điều cần phải có.
Về sự phân công vị trí làm việc
Những người trẻ mới vào công ty lúc nào cũng chuẩn bị cafe, nước uống cho các thành viên trong phòng ban của mình. Ngoài ra, họ luôn là người đảm nhận vai trò ghi chép trong các cuộc họp. Họ phải đặt bàn trước khi đi ăn, gọi giao đồ hay phân phát thìa đũa trên bàn ăn. Việc này được lặp đi lặp lại với hầu hết người mới vào công ty làm việc.
Về thời gian làm việc
Thời gian làm việc cũng là một vấn đề gây nhiều áp lực với người trẻ mới vào làm. Dù họ đã làm xong công việc được giao nhưng cấp trên chưa ra về thì họ vẫn chưa được phép về. Nếu họ ra về quá sớm thì sẽ nhận được những lời đánh giá không tốt từ cấp trên của mình.
2. Môi trường học đường
Văn hóa “Kkondae” thể hiện ở môi trường học đường dựa trên số năm ngồi trên ghế nhà trường. Các đàn anh, đàn chị khóa trên có quyền sai vặt với đàn em khóa dưới. Hoặc các bạn đã học lâu năm sẽ có thói quen lên mặt, thậm chí bắt nạt những bạn chuyển trường đến sau. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực học đường (학교 폭력) ở Hàn Quốc.
3. Giới giải trí
Văn hóa “Kkondae” thể hiện trong giới giải trí dựa trên kinh nghiệm, tuổi nghề. Nếu tuổi nghề của bạn thấp và bạn nhỏ tuổi, việc bạn tự giác chào hỏi, bày tỏ sự kính trọng đối với các tiền bối là chuyện đương nhiên. Nhưng nếu tuổi nghề của bạn thấp và bạn lớn tuổi, bạn vẫn phải dùng kính ngữ. Đồng thời có sự lễ độ trong thái độ với người trẻ tuổi hơn nhưng có tuổi nghề cao hơn. Cho dù bạn có tài giỏi đến đâu đi nữa thì bạn vẫn phải tuân theo những điều như trên.
4. Đời sống hàng ngày
Ngay trong cả đời sống hằng ngày, ông bà lớn tuổi hơn vẫn là người có tiếng nói. Con cháu hầu như phải nghe theo, không được phép cãi lời lại. Và điều đó làm cho con cháu không được nói lên tiếng nói, nguyện vọng của mình. Điều này làm cho bức tường ngăn cách thế hệ ngày càng cao hơn.
III. Tổng kết
Văn hóa là những điều gần như đã ăn sâu vào tiềm thức của con người. Do đó không thể dễ dàng thay đổi được điều này. Tuy nhiên, với sự phát triển của xã hội và sự thay đổi của tư duy, văn hóa Kkondae đang dần được cải thiện. Các công ty đang dần thay đổi văn hóa ứng xử, rút ngắn khoảng cách giữa lớp trẻ và thế hệ “lão hàng”. Bước chuyển mình là minh chứng đánh dấu sự thay đổi rõ rệt về tư tưởng của những người lãnh đạo hiện nay. Chúng ta cần phải tôn trọng và đánh giá đúng giá trị của mỗi thế hệ, đồng thời cũng cần phải giáo dục và truyền đạt những giá trị tốt đẹp cho các thế hệ trẻ, để xây dựng một xã hội Hàn Quốc phát triển và tiến bộ hơn.
